Anna Bojarska, Biznesmen idzie do raju, Bellona , Warszawa 2004
Anna Bojarska, napisała książkę unikatową w swojej dotychczasowej twórczości. Jest to zbiór esejów przedstawiających olbrzymów przedsiębiorczości-takich postaci jak Henry Ford, Andrew Carnegie, Tomas Bata, czy Hugh Hefner. Autorka w fascynujący sposób przedstawia psychologię demiurgów przemysłu-handlu i biznesu, przeprowadza rekonstrukcję ich wizji świata. Przeciwstawia swoich bohaterów zwyczajnym ludziom, czyli manipulowanym przez nich pracownikom i konsumentom.
Książka stanowi sugestywny, nierzadko zaskakujący obraz wielkiego kapitalizmu-tego legendarnego, rządzącego się „prawami dżungli” oraz obecnego, bardziej „cywilizowanego”. Ma charakter eseistyczny, ale jest napisana w sposób popularny, z anegdotami. Składa się z dwóch części – „Olbrzymi” oraz „Karły” – z których każda zawiera definicję innego typu podmiotów rynku. „Olbrzymi” przedsiębiorczości (Bata, Carnegie, Ford, Hefner, Rockefeller) to ludzie, którzy stworzyli samych siebie (tzw. self-made meni) i za życia stali się legendami kapitalizmu.
Nie wystarcza im władza ekonomiczna, więc dążą do stania się bogami świata oraz do ukształtowania innych podług własnych wyobrażeń. Są genialni, z ambicjami co najmniej na miarę ich geniuszu. „Karły” przedsiębiorczości (m.in.: Bill Gates ze swym imperium informatycznym…) to ludzie, którzy zostali stworzeni przez innych (tzw. other-made meni). Ślepo wierzą we wszystko z wyjątkiem siebie samych i własnych szans. Buntujący się rzadko i „z fałszywą świadomością”. Czasem poddają się wszechobecnym legendom o olbrzymach.
Raczej niechlubnym przedstawicielem tego gatunku jest polski półanalfabeta, który na pytanie kim chce być w życiu, odpowiada, że „Biznesmenem”. „Ale w jakiej dziedzinie?” Nie rozumie pytania. „No, biznesmenem. Chcę być”.
Autorka‚ w sposób bardzo sugestywny‚ z licznymi przykładami
i anegdotami‚ przedstawia obraz
typowej dla wczesnego kapitalizmu kariery „z pucybuta do milionera”. Tu rządzą prawa dżungli‚ a kosztem popadnięcia w bylejakość dąży się do zdobycia za wszelką ceną kapitału.
Książka składa się z dwóch części: „Olbrzymi” oraz „Karły”‚ gdzie olbrzymami są legendy przedsiębiorczości i kapitalizmu jak – Bata‚ Rokefeller‚ Ford‚ Hefner‚ natomiast karłami – ludzie stworzeni przez innych. Pierwsi to tzw. self-made-meni‚ którym nie wystarczały już pieniądz i władza‚ więc dążyli do ukształtowania świata według swoich ambicji i wyobraźni. Drudzy to other-made-meni‚ szarzy ludzie i ich małe firmy. Autorka przytacza jakże prawdziwy cytat z Bernarda Shaw: „Powszechny szacunek dla pieniędzy jest jedynym pocieszającym faktem cywilizacji‚ jedynym zdrowym miejscem na naszym sumieniu społecznym. Pieniądz jest najważniejszą rzeczą na świecie. Oznacza: zdrowie‚ siłę‚ honor‚ szczodrość i piękno tak samo wyraźnie i bezsprzecznie‚ jak brak pieniądza oznacza: chorobę‚ słabość‚ podłość‚ skąpstwo i brzydotę.”