Więcej o Annie Bojarskiej

Więcej o Annie Bojarskiej Urodzona w znaku Wagi w komunistycznej Polsce. Zaczęła pisać w wieku 14 lat, gdy miała 15 lat rozpoczęła studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, po ich ukończeniu pracowała przez jakiś czas jako dziennikarka, by potem uniezależnić się i żyć już wyłącznie z pisania. Sama mówi: „Moim zdaniem powołaniem pisarza jest stać się osobą publiczną, a pisanie jest tylko środkiem prowadzącym do tego celu. Ten środek mógłby być zupełnie inny: może walka o swobody religijne, a może taniec na linie”. Pierwsza jej powieść była gotowa, gdy miała 20 lat, ale z powodów cenzuralnych zainteresowane nią wydawnictwa ostatecznie jej nie przyjęły. Drukowała jednak nadal w prasie (już od 15 roku życia), a gdy zaczęto wreszcie publikować jej książki, bardzo prędko stała się znana, budząc wśród swoich czytelników i krytyki skrajne emocje – od uwielbienia po nienawiść.

Więcej o Annie Bojarskiej 2 Wśród wypowiedzi krytyków na jej temat wciąż pojawia się zwrot „terrorystka literatury” („swoją twórczością naraża się bezustannie”, „Jest to wielka pożeraczka tragizmu. Kocha sprawy przegrane”, „Jedyny żywy polski pisarz polityczny”, „Alpinistka po potężnej dawce narkotyku”), co ma związek z osobowością i temperamentem pisarki, dla której w ostatecznym rozrachunku liczy się głównie absolutna niezależność i wolność wewnętrzna.

Motto: „Żyć niebezpiecznie” (Nietzsche) zaowocowało skutecznym szukaniem znajomości w różnych kręgach i środowiskach, wejściem między niemieckich i francuskich terrrorystów (na przełomie lat 70/80) oraz polityków z pierwszych stron gazet (Mówi: „Przynajmniej dobrze wiem, o czym piszę, JA znam realia”). W swoim niebezpiecznym życiu doświadczyła między innymi prób pozyskania jej przez wywiad NRD i PRL, kontaktowała się z ludźmi, którzy tworzyli najnowszą historię. Jeden z przykładów to Regis Debray – współpracownik Che Guevary, ale i Klaus Croissant – adwokat grupy Baader-Meinhof, Więcej o Annie Bojarskiej 3 a w książce Czego nauczył mnie August, która wywołała w Polsce spory skandal, opisała postacie do żywego przypominające dwóch czołowych działaczy Solidarności, z których już potem – dokładnie tak jak postacie z książki, co może stanowić dowód pisarskiego profetyzmu – jeden kandydował na prezydenta Polski, a drugi stał się szefem najpotężniejszego w kraju koncernu medialnego. Anna Bojarska trafiła na legendarną „Czarną listę” Gazety Wyborczej.

Więcej o Annie Bojarskiej 4Niezależność artystyczna i umysłowa z jednej strony przyniosła  Annie Bojarskiej liczne nagrody (między innymi nagrodę pokojową 1976 im Maksymiliana Kolbego-Reinholda Schneidera, a w latach 80. nagrody podziemnej Solidarności, Komitetu Kultury Niezależnej etc.), z drugiej zaś poważnie utrudniły jej obecność w świecie polskiej literatury współczesnej. Rzeczy, których nie przepuściłaby cenzura (np książka Agitka – 1987 – podziemne wydawnictwo Margines, „Śmierć Ognia” – 1986 – wyd. Rytm) publikowała pod pseudonimem w wydawnictwach nielegalnych, co groziło poważnymi konsekwencjami ze strony komunistycznej władzy. Jednak trudności z cenzurą nie skończyły się wraz z upadkiem PRL – w warunkach deklarowanej wolności do głosu doszła po prostu inna grupa cenzorów i decydentów, czyli ludzi ferujących wyroki w życiu literackim III Rzeczypospolitej. Być może to stało się powodem odejścia pisarki od tematyki stricte politycznej? W orbicie jej zainteresowań znalazł się na przykład światek people press („List otwarty do królowej Wiktorii”) , pieniądze i ich brak, lęk przed bezrobociem, problemy obyczajowe, „sztuka, seks i śmierć”.

Więcej o Annie Bojarskiej 5Anna Bojarska opublikowała dotąd powieści, takie jak Lakier, Agitka, Czego nauczył mnie August, List otwarty do królowej Wiktorii oraz Ja, książki eseistyczno-biograficzne jak na przykład Pięć śmierci, Urban, krytyczno-literackie jak Madonna pekaesów, czyli wyznania czytelnika-samicy. W roku 1996 ukazała się — pisana razem z Marią Bojarską — książka Siostry B. (Podwójna autobiografia: rodzinne krwawe jatki w dialogach, faksach i mailach) Jest też autorką wielu scenariuszy filmowych, między innymi zrealizowanego w 1990 roku serialu TV Modrzejewska (o wielkiej polsko-amerykańskiej aktorce), w produkcji jest obecnie oparty na jej scenariuszu serial o Stefanie Żeromskim. Pisze również sztuki teatralne: Andrzej Wajda (laureat nagrody OSKARA za całokształt twórczości) wystawił jej sztukę Lekcja Polskiego — główną rolę zagrał Tadeusz Łomnicki (w plebiscytach uchodzący za największego polskiego aktora XX wieku). Premiera tego utworu – opowiadającego o ostatnich latach życia Tadeusza Kościuszki – miała miejsce w trakcie odzyskiwania przez Polskę wolności na przełomie 1988 i 1989 roku i stała się znaczącym wydarzeniem nie tylko artystycznym ale i politycznym. Z kolei „Meeting”, napisana po francusku sztuka teatralna o Toulouse-Lautreku i jego kuzynce, Marie Bashkirtseff, autorce słynnych dzienników, została zrealizowana w polskim przekładzie w Teatrze TVP Więcej o Annie Bojarskiej 6w 1995 roku, a potem wystawiana w latach 2011-2013 przez Teatr Kometa. Obie sztuki zostały nagrane i upublicznione ponownie w ostatnich latach przez Program Pierwszy Polskiego Radia, zaś Telewizja Publiczna przygotowuje na r. 2018 realizację „Lekcji Polskiego” w ramach Teatru Telewizji.